بررسی مشکل خانواده ها در جامعه امروزی

 سخنرانی استاد رحیم پور ازغدی در مؤسسه امام خمینی (ره)

1- نگاهت را اصلاح کن

روی پیش فرض ها دقت کنیم ، کسانی که به مسئله خانواده و بچه داری نگاه مادی دارند ، فکر می کنند که بچه داری یک مصیبتی است که گرفتارش شده اند. این یک نگاه است، اما مکتبی که می گوید که مادر با پدری شب برای بچه اش بیدار ماند، پیامبر فرمود : این بزرگ ترین عبادت نزد خداوند است . این که می فرماید: اگر مادری موقع تولد فرزندش از دنیا برود، شهید است، او بچه داری را گرفتاری نمی داند. اگر نگاهت توحیدی شد، دیگر لازم نیست سر مسائل فروع فقهی با دیگر مکاتب مادّی بحث کنیم. خب اول می گوییم نگاهت را نسبت به انسان اصلاح کن،  بعد بیا نگاهت را به تولید مثل اصلاح کن همه این ها فلسفه توحیدی خواهد داشت.

برخورد تدبیری

خیلی دقت کنیم این تصور در افکار عمومی به وجود نیاید که مثل این که دین و شریعت این قدر بی در و پیکر و سیال است که هر دوره ای هر چیزی را می توان به آن نسبت داد و آن هم به طور قاطع و صددر صد ، یک دوره اول انقلاب به مردم می گفتیم که « الاسلام یقول...» که همه بچه دار شوید و یک دوره شروع کردیم به فتوا آوردن و استدلال و آیه و حدیث و فقها و رسانه، که بچه دار نشوید و اسلام طرفدار تحدید نسل است ، باز یک مرتبه همه گفتند که جمعیت رو به پیری است و ایران 20 سال دیگر یک ایران زوار در رفته است که کودکستان ها باید به خانه های سالمندان تبدیل شود. باز یک مرتبه فرمان اسلام برگشت؟!

اسلام هیچ حکم  ذاتی اولی قطعی به نحو مطلق درباره جمعیت ندارد . یعنی هر دو دسته آیات و روایات هم به نفع تکثیر جمعیت داریم و هم به نفع تحدید. هر دو هم اسلام است ولی باید به جامعه درست منتقل کنیم که اسلام در این باب ، به عناوین اولی و عناوین ثانوی به جهات مختلف قضیه توجه دارد یعنی برخورد تدبیری است . به هردوی اینها باید توجه کرد؛ اولویت ها در شرایط مختلف تغییر می کند.

فروپاشی خانواده

در حوزه مباحث عشق و خانواده ، یکی از چیزهایی که در برابر زاد و ولد ، فمینیست ها به عنوان یک موضع حمایتی و حقوق زن در غرب مطرح کردند این تفسیر بود که خانواده و بچه داری یک غل و زنجیر به دست و پای زن است و این همان ایدئولوژی خشونت مردانه است برای کنترل زن و نگه داشتنش در خانه، که از نظر اینها زندان است. یک اتفاقات تاریخی در غرب افتاده، مردان به زنان ستم کردند و می کنند . شبیه این اتفاق در جوامع ما هم می افتد و ربطی به اسلام ندارد و مردانی هم در جوامع اسلامی هستند که به زنانی ستم می کنند و چه بسا به نام مذهب ستم می کنند. یک چیزی شنیده به نام « اذن شوهر» و « اطاعت از شوهر برای خروج از خانه» یک مرتبه از داخل این ها یک زندان درست می کند، از طرف دیگر زن چیزی به نام « حق نفقه» و این که من طبق فقه، وظیفه کار کردن ندارم و ... این ابعاد کاریکاتوری که به احکام اسلام نسبت می دهیم، در حوزه خانواده و زن و شوهر، والدین و فرزند، این ها برای ما مصیبت درست می کند، سرهایمان را زیر برف کنیم و از فروپاشی خانواده در غرب حرف می زنیم و نمی فهمیم که باید از فروپاشی خانواده در جامعه خودمان حرف بزنیم ، وقتی از هر پنج ازدواج یکی به طلاق منتهی می شود یعنی ما سی سال دیگر مثل بعضی از کشورهای غربی خواهیم شد.

خدا فرمود: می شود...

چه در غالب تشویق خانواده و اولاد، چه در مقام کنترل نسل، در هیچ کدام از اینها اسلام صرفا کمیت زده نیست؛ البته در بعضی از ایات و روایات به کمیّت اشاره شده، اما بلافاصله قبل یا بعد، یک قید برای این کمیّت آورده ولی معنایش هم این نیست که فقط کیفیت مهم است و کمیّت مهم نیست، ما چون نمی توانیم بچه های خوب تربیت کنیم؛

پس دیگر زاد و ولد نکنیم! این توصیه را نکرده . چند تا تهدید واقعی را مطرح می کند مثل گرسنه ماندن، آیا رزق برای بچه هایی که تازه به دنیا می ایند، هست؟ بله رزق هست. اگر خداوند می فرماید برای بچه تازه متولد شده رزق هست، معنی این نیست که رزق بدون قید و شرط...

بله خداوند رزاق است ولی رزاقیت خداوند قیدوشرطی دارد . به آنها هم توجه داده، ولی مسلمان نباید نتیجه بگیرد چون خودم تحت فشار اقتصادی هستم اگر ازدواج کنم حتما مشکلات دو برابر می شود و نمی توانم حلش کنم، بچه بیاید سه برابر می شود اصلا نمی توانم. خداوند هم در مورد ازدواج و هم درباره فرزند، فرمود ازدواج کنید، روزیتان زیاد می شود.

فرزند آوری با کیفیت

کم یا زیاد بودن جمعیت، خودش هدف نیست؛ هدف آن صفاتی است که در قرآن می اید که این هدف غالباً با ازدیاد جمعیت اتفاق می افتد. منتها باید توجه داشت . خداوند به می گوید هر انسانی که به دنیا می آید: 1- مشمول کرامت عام است، 2- باید برای کرامت خاصش برنامه ریزی کنی، آن اسلامی که می گوید بچه بیاور ، کنارش شش تا چیز دیگر هم گفته ، برای تو مسئولیت دنیا و آخرت تعیین کرده که آن جا را هم باید عمل کنیم، ولی این به معنا نیست که چون نمی توانیم با کیفیت فرزندی را تربیت کنیم پس بچه دار نشویم بلکه باید بچه دار شد ولی در مقابل آن مسئول هستیم و باید کیفیت را هم در نظر داشت .

یک کمی عقلی

فرض کنیم هیچ آیه و حدیث و سنتی در باب ازدواج نیامده بود اگر کمی عقلمان را به کار بیندازیم، خواهیم فهمید که اتفاقاتی در اثر این تشکیل خانواده و عواقبش می افتد اگر مدیریت الهی بشود نه مدیریت کافرانه ، نتیجه اش گسترش برّ و نیکی، نزدیک شدن دورها و تألیف قلب می شود ، انواع حقوق به وجود می آید که همین حقوق نتیجه اش باعث رشد و تعالی می شود ،  بعضی از رشدهای معنوی هست که جز با مادری و جز با پدری به دست نمی آید، در یک روایت فرمودند : بعضی از گناهان شما بخشیده نخواهد شد مگر رنج بچه داری و مشکلات زندگی را تحمل کنید .

نقشه استعمار

یک بخشی از موضوع هم بحث استعماری است ، طرحی که تمام کشورها از جمله جهان اسلام باید هم جمعیتشان کم شود ، هم کشورهایشان تقسیم شود چون اگر صد تا کشور کوچک با جمعیت کم تقسیم بشوند ، دیگر هیچ کاری از آنها بر نمی آید و نمی توانند جلوی ما بایستند و کار اساسی بکنند همه باید بشوند مانند قطر و امارات و ....[1]

---

. مجله خانه خوبان، شماره 60-61، ص 14-15،  دی و بهمن 1392[1]